ابوالحسن بیهقی

ویرایشگر متن

ظهیرالدین ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زید ابن محمد بیهقی، معروف به ابن فندق بیهقی و فرید خراسان، حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضی‌دانان بزرگ سده ۶ هجری است.

وی در فقه، اصول، طب، لغت، عروض، حكمت، كلام، تاریخ و سایر علوم رایج زمان تبحر داشت. ولادت او را"یاقوت" به سال 499 ه‍.ق نوشته است اما از قرائن چنین برمی آید كه باید پیش از این تاریخ بوده باشد.ابن فندق در بیهق- منطقه ای در سبزوار- متولد شد. در جوانی به كسب علوم مختلف پرداخت و بسیاری از استادان بزرگ زمان خود را در بیهق، نیشابور، مرو، سرخس و دیگر مناطق خراسان ملاقات كرد و از آنان بهره جست، از جمله دیداری با "حكیم عمر خیام" داشت كه شرح آن را در كتاب "تتمه صوان الحكمة" آورده است. بیهقی مدتی را نیز در بیهق به قضاوت گذراند.مهمترین اثر او كتاب پارسی "تاریخ بیهق" در تاریخ و جغرافیای ناحیه بیهق و ذكر رجال علم و ادب و كتاب و نیز سادات و خاندانهای مشهور و دیگر اطلاعات تاریخی آن سرزمین است.

برخی آثار او عبارتند از: تتمه صوان الحكمه (به زبان عربی و ذیلی است بر صوان الحكمه ابوسلیمان محمدبن طاهر بن بهرام سجستانی منطقی، با نام درة الاخبار ترجمه شده است)، جوامع الاحكام نجوم (3 جلد)، لباب الانساب، تفسیر نهج البلاغه، مشارب التجارب (كه در دست نیست و ذیلی بود بر تاریخ یمینی)، وشاح دیمة القصر (این كتاب نیز در دست نیست و ذیلی بود بر دمیة القصر باخرزی)، الامانات فی شرح الاشارات، الاناده فی كلمه الشهادة، اسئله القرآن مع الاجوبه، اصول الفقه، ازهار اشجار الاشعار، آداب السفر، اعجاز القرآن، الافاده فی اثبات الحشر و الاعادة، اسرار الحكم و…